ឥទ្ធិពលពីឥណ្ឌា (ស.វទី១)
តាមរយៈប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរនៅក្នុងស.វទី១ ឥទ្ធិពលបរទេសដែលចូលមកស្រុកខ្មែរមុនគេ គឺឥទ្ធិពលឥណ្ឌា ហើយអ្វីដែលយើងទទួលបាន នោះមានដូចជាអក្សរសិល្ប៍ អក្សរសាស្ត្រ សាសនា ទំនៀមទម្លាប់ ភាសា…។ ដើម្បីផ្សព្វផ្សាយវប្បធម៌របស់ខ្លួនដំបូងជនជាតិនេះ បានមកធ្វើការទំនាក់ទំនងជាមួយពួកមេដឹកនាំអ្នកស្រុកអាយ តាមរយៈឈ្មួញសំពៅ អ្នកលក់ដូរការយកចិត្តពួកនេះដ៉ោយជំនួនការព្យាបាលជម្ងឺការផ្តល់ឲ្យនូវក្រដាសគាថាដែល អានអត្ថបទពេញ
គម្ពីរព្រះត្រៃបីដក(សង្ខេប)
ទាំងទស្សនៈទាំងទ្រឹស្តីរបស់ព្រះពុទ្ធអង្គស្ថិតនៅក្នុងគម្ពីរព្រះត្រៃបីដក(Tripitaka) ស្ទើរតែទាំងអស់។តើព្រះត្រៃបីដកជាអ្វី?ព្រះត្រៃបីដក (តាមទស្សនៈព្រះពុទ្ធសាសនា) ជាឃ្លាំងផ្ទុកពុទ្ធវចនៈ គឺរចនៈនៃអង្គសម្មាសសម្ពុទ្ធដែលទ្រង់ទេសនាអប់រំទូន្មានក្នុងរវាង ៤៥ វស្សាចាប់តាំងពីទ្រង់បានត្រាស់ដឹងព្រះសម្មាសម្ពោធិញ្ញាណរហូតដល់ទ្រង់ចូល បរិនិញ្វន។
ប្រវត្តិនៃពិធីចូលម្លប់ (សង្ខេប)
ពុំមានឯកសារណាមួយបញ្ជាក់ឱ្យបានច្បាស់ថាពិធីចូលម្លប់នេះចាប់កំណើតឡើងតាំង ពីពេលណានោះទេ។ ប៉ុន្តែតាមរយៈរឿងទុំទាវដែលបាននិពន្ធឡើងនៅសតវត្សទី១៦ (សម័យលង្វែក) បានបញ្ជាក់ថាសង្គមខ្មែរជំនាន់នោះបានប្រារព្ធធ្វើពិធីចូលម្លប់នេហើយគឺ តួអង្គនាងទាវបានចូលម្លប់ដូច្នេះមានន័យថាពិធីនេះខ្មែរបានអនុវត្តច្រើនសតវត្សមកហើយ។
វង់ភ្លេងមហោរី
ពាក្យ “មហោរី” សម្គាល់ភ្លេងផង និងសម្គាល់សភាពនៃវង់ភ្លេងផង។ ភ្លេងនេះមានលក្ខណៈប្រជាប្រិយស្រាលជាងភ្លេងពិណពាទ្យកាលដើមឡើយវង់ភ្លេងនេះជាកម្មសិទ្ធរបស់រាជវាំងពោលគឺសម្រាប់ស្តេច នាហ្មឺន មន្ត្រី និងអ្នកមានឋានៈខ្ពង់ខ្ពស់ប៉ុនណ្ណោះ។ ក្រោយមកភ្លេងនេះក៏បានក្លាយទៅជាភ្លេងសាមញ្ញសម្រាប់ប្រជាជនទូទៅប្រើទូទាំងប្រទេសជាទូទៅគេលេងភ្លេងនេះសម្រាប់កំដរល្ខោនមហោរី។ អានអត្ថបទពេញ
និយាយសង្ខេបពីរបាំជូនពរ របាំអប្បរា និងរបាំទេពមនោរម្យ
របាំជូនពរ៖របាំនេះសម្តែងដើម្បីជូនពរដល់គណៈអធិបតីនិងភ្ញៀវកិត្តិយសដែលអញ្ជើញចូលរួមក្នុងពិធីអ្វីមួយ។ជាធម្មតាមុនអង្គពិធីចាប់ផ្តើមគេតែងសម្តែងរបាំនេះមុនគេ។
របាំអប្បរា៖ “អប្បរា” ជាអ្នករាំឋានសួគ៌ដែលកើតពីការកូរសមុទ្រទឹកដោះរវាងពូកទេព្តា និងពូកយក្សដើម្បីស្វែងរកទឹកអម្រឹត។ ឯសិល្បៈ “របាំអប្បរា” វិញដែលជា
និយាយសង្ខេបពីរបាំមណីមេខលា
របាំមណីមេខលាគឺជារបាំមួយដែលបានរៀបរាប់អំពីឈុតឆាកមួយដែលរាមសូរដណ្តើមយកកែវមណីទិព្វពីនាងមេខលារាមសួរបានចោលពូថៅទិព្វលាន់ឮខ្ទរខ្ទារជាផ្គរចំណែកឯនាងមេខលាវិញបានគ្រវែងកែវមណីទិព្វតបតវិញក្លាយជាផ្លេកបន្ទោរនិងរន្ទះជ្រាលច្រាលភ្លឺឆ្អៅពេញលំហមេឃធ្វើឱ្យរាមសួរបាក់បបខ្លបខ្លាចហើយក៏ចុះចាញ់នៅពេលនោះទៅសូមបញ្ជាក់ថារាមសួរនិងនាងមេខលាជាសិស្សរួមគ្រូតែមួយដែលក្រោយពីបានរៀនមន្តអាគម
និយាយសង្ខេបពីរបាំសុវណ្ណមច្ឆា
របាំសុវណ្ណមច្ឆាគឺជារបាំដែលនិយាយរៀបរាប់អំពីឈុតឆាកមួយដែលទ័ពស្វាជញ្ជូនថ្មភ្នំ ដើម្បីសង់ស្ពាន់កាត់សមុទ្រទៅកាន់ក្រុងលង្កាក្រោមការបញ្ជារបស់ព្រះរាមនៅរាត្រីស្ងាត់ថ្ម នោះចេះតែរបេះបាត់អស់មួយចំនួនធំព្រះរាមនឹកពិភាល់ក៏បង្កាប់ឱ្យពិភេកធ្វើការទស្សន៍ទាយមើលឃើញថានៅក្នុងសមុទ្រនោះមានស្តេចត្រីមួយអង្គឈ្មោះនាងសុវណ្ណមច្ឆាបានបញ្ជាឱ្យពលសេនារបស់ខ្លួនជញ្ជូនថ្មទាំងនោះទៅបោះចោលព្រះរាមយល់ការណ៍ក៏ចេញ
